I. Giriş

Türk iş hukukunda iş sözleşmesinin fesih ile sona erdirilmesi, süreli veya süresiz fesih olmak üzere iki şekilde mümkündür. İşçiye, işveren tarafından yeni iş arama izninin verilebilmesi için öncelikle sözleşmenin süreli/bildirim usulü fesih yoluyla sona erdirilmesi ve bu kapsamda ihbar süresinin doğması gereklidir. Taraflar ihbar süresi boyunca iş ilişkisine devam etmekle ve iş sözleşmesinden doğan borçlarını yerine getirmekle yükümlü olduklarından; işveren de borçlarından biri olan yeni iş arama iznini işçiye vermekle yükümlüdür. İşçinin fesihten önce veya ihbar süresi içerisinde iş bulması halinde, işçiye yine de iş arama izni verilip verilmeyeceği ise mevzuatta düzenlenmemiştir. Bu hususta; öğretinin baskın görüşü ve eski Yargıtay kararları ile Yargıtay’ın aynı yönde tekrar eden yeni kararları farklılık göstermektedir. İşbu çalışmada, kısaca yeni iş arama iznine değinilecek, akabinde söz konusu görüş ayrılıkları ele alınacaktır.

II. Yeni İş Arama İzni

Yeni iş arama izni, 4857 sayılı İş Kanunu (İşK) m.27’de;

“Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.

İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.”

şeklinde düzenlenmiştir.

Bu bağlamda, yeni iş arama iznini kısaca; işçiye, ihbar süresi içerisinde yeni bir iş bulabilmesi için günlük 2 saat verilen izin olarak tanımlayabiliriz.

Yeni iş arama izninin önemi, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 23.06.2014 T. 2012/32958 E. 2014/21253 K sayılı kararında şu şekilde vurgulanmaktadır: “Belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçinin iş sözleşmesinin feshinde işçiye tanınması gereken bildirim öneli, işçiyi fesihten sonraki hayata hazırlamak için önemlidir. Bildirim süresi sonunda işten ayrılacağını bilen işçi, bu süre içinde bir başka iş arayarak bir başka işyerinde çalışabilmek için girişimlerde bulunabilecektir. Ancak bu süre içinde iş görme borcunu eksiksiz yerine getirmesi gereken işçinin, yeni iş aramasının güçlükleri de ortadadır. Bu nedenle yasa koyucu, bildirim süresi içinde işverence işçiye yeni iş araması için izin verilmesini öngören düzenlemeye gitmiştir.”

Ayrıca 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 421/2 maddesinde de işverenin, belirsiz süreli hizmet sözleşmesinin feshi hâlinde, bildirim süresi içinde işçiye ücretinde bir kesinti olmaksızın, günde iki saat iş arama izni vermekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir.

III. İşçinin Fesihten Önce veya İhbar Süresi İçerisinde İş Bulması Halinde İş Arama İzni Verilip Verilmeyeceği

1. Öğreti Görüşleri

Öğretideki neredeyse tüm yazarların içinde bulunduğu baskın görüş, işçinin bildirim süresi içerisinde yeni iş bulması halinde iş arama izninin verilmesine gerek olmadığı kanaatindedir. Örneğin; SÜZEK’e göre, “İş Kanununun 27.maddesinde iş arama izninin işçiye “yeni bir iş bulması için” verileceği belirtilmiştir. Bu hüküm karşısında işçi, yeni bir iş bulmuş olduğu için kendisi iş akdini feshetmişse veya bildirim süresi içinde yeni bir iş bulmuşsa yeni iş arama iznine ilişkin hükümlerden yararlanamaz. İş bulduğu halde bunu gizleyen ve iş arama iznini kullanan işçinin sözleşmesi sadakat borcuna aykırılık nedeniyle işverence haklı nedenle feshedilebilir.”