I. GİRİŞ

Elektrik piyasası hukuku kamu hizmeti niteliği itibariyle özel ve idarenin gözetiminin daha fazla olduğu bir alandır. Elektrik piyasası ayrıca multidisipliner yapısı itibariyle de teknik konuların da fazla olduğu; gelişen teknolojiye ayak uyduran, sürekli değişen ve gelişen bir piyasadır. Bu doğrultuda konuya ilişkin mevzuat sıklıkla güncellenmektedir. Değişen ve güncellenen mevzuatı sıkı bir şekilde takip etmek önem arz etmektedir. Elektrik piyasası hukukunda yapılan son değişikliklerden birisi de, bağlantı ve sistem kullanımına ilişkindir. İşbu bilgi notumuzda 09.05.2021tarihli ve 31479sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği” ndeki (Yönetmelik)” değişiklikler detaylı bir şekilde incelenmeye çalışacaktır.

II. DEĞİŞİKLİKLERİN İNCELENMESİ

A) Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetine Uyumlu Olarak Yönetmelik’te Yapılan Düzenlemeler

Değişikliklere genel olarak bakıldığında; değişikliklerin 02.12.2020 tarihli Elektrik Piyasası Kanunu (Kanun) değişikliği, Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği (Depolama Yönetmeliği)le uyumlu olduğu görülmektedir. Nitekim depolama faaliyetine ilişkin yeni düzenlemeler ile uyumlu olarak Yönetmeliğin 3. Maddesinin 1. fıkrasına

“ff) Elektrik depolama tesisi: Elektrik enerjisini depolayabilen ve depolanan enerjiyi sisteme verebilen tesisi,

gg) Müstakil elektrik depolama tesisi: Herhangi bir üretim veya tüketim tesisiyle irtibatı olmaksızın doğrudan şebekeye bağlı elektrik depolama tesisini”

ğğ) İletim sistemi: Elektrik iletim tesisleri ve şebekesini, şeklinde üç yeni tanım eklenmiştir. Bu tanımların Depolama Yönetmeliği’nden farklı olarak sadece sistem kullanım ve bağlantıya yönelik olarak basit bir şekilde tanımlandığı görülmektedir.

Bununla birlikte Yönetmeliğe, Depolama Yönetmeliği ile uyumlu olunması amacıyla “Elektrik Depolama Tesisleri için Bağlantı Görüşleri” başlıklı 5/A maddesi eklenmiştir. Buna göre TEİAŞ veya dağıtım şirketleri tarafından, elektrik depolama tesislerinin iletim veya dağıtım sistemlerine bağlantısı hakkında bu Yönetmelik kapsamında verilen görüşler, Kanunun 23. maddesi çerçevesinde verilmiş kabul edilecektir (m.5/A f.1). Maddede ayrıca üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama tesislerinin üretim tesisinin bağlı olduğu bağlantı noktasından şebekeye bağlanacağı ve üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama tesisleri üretim tesisinin bir ünitesi olarak, tüketime bütünleşik elektrik depolama tesisleri ise tüketim tesisinin bir unsuru olarak kabul edileceği düzenlenmiştir. (m.5/A f.2 ve f.3) Böylece bu depolama tesisleri sisteme üretim ve tüketim noktalarından bağlanacaktır. Ancak tanımlar maddesinde de ifade edildiği gibi müstakil elektrik depolama tesisi herhangi bir üretim veya tüketim tesisiyle irtibatı olmadan doğrudan şebekeye bağlanacaktır. Bununla ilgili olarak m.5/A f.4’te müstakil elektrik depolama tesisinin iletim veya dağıtım sistemine bağlantısının, bağlantı noktasına kadar tesislerin tamamının kullanıcı tarafından yapılması ve işletme, bakım, onarım ve yenileme işlerinin kullanıcıya ait olması şartıyla gerçekleştirileceği, bağlantı ihtiyacı ortadan kalktıktan sonra da ihtiyaç kalmayan tesislerin ilgili tüzel kişiler tarafından söküleceği hükme bağlanmıştır.

Yine depolamaya ilişkin Yönetmelik EK-1’de yer alan Bağlantı ve Sistem Kullanım Anlaşmalarının tarafı olarak hem Bağlantı Anlaşması hem de Sistem Kullanım Anlaşması yönünden TEİAŞ’ın “İletim Sistemine Doğrudan Bağlı Müstakil Elektrik Depolama Tesisi Sahibi Tedarik Şirketi” sıfatıyla, Dağıtım Şirketi’nin “Dağıtım Sistemine Bağlı Müstakil Elektrik Depolama Tesisi Sahibi Tedarik Şirketi” sıfatıyla taraf olabileceği düzenlenerek anlaşmalardaki taraflar net olarak ortaya koyulmuştur.

B) Bağlantı Hattı’na Yönelik Değişiklikler

Yönetmelik “Amaç ve kapsam” başlıklı m.1/2’de Yönetmelikte yer alan üretim tesislerine ilişkin “bağlantı hattı” ile ilgili hükümlerin Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği hükümleri kapsamındaki üretim tesisleri için de uygulanacağı belirtilmiştir. Ayrıca Yönetmelik m.3/1,b de “bağlantı hattı” tanımına üreticilerin şalt sahası da dahil edilerek “Tüketicilerin iç tesisatını ve üreticilerin şalt sahasını dağıtım şebekesine bağlamak için gerekli ve bu Yönetmelik kapsamında belirtilen mesafe sınırları dâhilinde olan; AG’den bağlı tüketiciler için yapı bina giriş noktasından itibaren dağıtım şebekesine kadar, OG’den bağlı tüketiciler için tüketicinin şalt sahasının bittiği noktadan itibaren dağıtım şebekesine kadar, üreticiler için şalt sahasından dağıtım şebekesine kadar olan hattı,” şeklinde değiştirilmiştir. Bu eklemenin amacı Kanun’un yeni haliyle uyumlu olmaktır.

Ayrıca Yönetmeliğin “Bağlantı hattı” başlıklı 10/B maddesinin 1. fıkrasındaki “Kullanıcı” ibaresi çıkarılmış ve yerine “Tüketim Tesisi” ibaresi getirilerek diğer bentler buna göre düzenlenmiştir. Maddeye 4. fıkra eklenerek üretim tesisleri için bağlantı hattının uzunluğuna ilişkin herhangi bir mesafe sınırı uygulanmayacağı düzenlenmiştir. 5. Fıkrada ise bağlantı hattının kullanıcı tarafından tesis edileceği durumlarda kamulaştırma ile kazı izinleri gibi zorunlu bedeller kullanıcı tarafından karşılanacağı ve bu kullanıcılardan bağlantı bedeli alınmayacağı, bunun tercih edilmemesi durumunda ise kullanıcıdan sadece bağlantı bedeli alınacağı düzenlenmiştir. 8. fıkra kapsamında ise, meskun mahal dışında bulunan ve bağlantı görüşünün OG seviyesinde verildiği tüketim tesislerine ilişkin 500 metreden uzun OG bağlantı hatları ile üreticilerin dağıtım şebekesine bağlantı için tesis edilen bağlantı hatlarının enerjilendirme tarihinden itibaren beş yıl boyunca bağlantı hattı niteliğini koruyacağı ve bu süre sonunda dağıtım şebekesi kapsamına alınacağı düzenlenmiştir. Son olarak 13. fıkraya; tüketim tesisleri için bağlantı hattının kullanıcı tarafından tesis edilecek olması halinde, bağlantı hattına ilişkin kazı izin işlemlerinin elektrik dağıtım şirketi tarafından yürütüleceği düzenlenmiştir.

C) Bağlantı ve Sistem Kullanım Anlaşmaları Hakkında Değişiklikler

Yönetmelik’te bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları iletim sistemi ve dağıtım sistemi bakımından iki şekilde düzenlenmiştir. İlk düzenleme iletim sistemine bağlanmayı düzenleyen 6. madde, ikinci düzenleme dağıtım sitemine bağlanmayı düzenleyen 12. maddedir. Giriş paragrafımızda Yönetmelikle getirilen değişikliklerin son Kanun değişikliğine uyumlu olduğunu ifade etmiştik. .Bu doğrultuda Yönetmeliğin iletim sistemi için düzenlenen “Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları” başlıklı 6. maddesinin 5. Fıkrasına “Bu anlaşmalarda iletim sisteminin normal işletme koşulları içerisinde işletilmesi ile işletme güvenliği ve bütünlüğü üzerinde risk oluşturan durumlara ilişkin kurallara ve sistem kullanım anlaşmasında bu kuralların ihlal edildiği durumlarda uygulanacak cezai şartlara da yer verilir. Düzenlenen sistem kullanım ihlallerinin takibi TEİAŞ tarafından yapılır. TEİAŞ ihlal durumu tespit edilen tüzel kişilere sistem kullanım anlaşmasında düzenlenen cezai şartları ve diğer yaptırımları uygular.” ifadesi eklenmiş ve Yönetmelik, 6446 sayılı Kanunun 8/2. maddesi ile uyumu hale getirilmiştir. Böylece TEİAŞ’ın sistem kullanım anlaşmalarında düzenlenen parasal cezave diğer yaptırımlar uygulanmasının hukuki dayanağı oluşturulmuştur. Ayrıca 11. fıkra olarak: “Üretim lisansı sahibi iletim sistemine doğrudan bağlı tüzel kişilerin ürettikleri enerjiyi, işletmesi ve mülkiyeti kendisine ait şalt tesislerindeki aynı baraya bağlı olan ve sahip olduğu, kiraladığı, finansal kiralama yoluyla edindiği veya işletme hakkını devraldığı tüketim tesislerinin ihtiyacını karşılamak için kullanması durumunda, değişken iletim bedellerinin hesaplanmasında verişe ve/veya çekişe esas enerji verisi tespit edilirken iletim sistemine verilen veya sistemden çekilen elektrik enerjisi esas alınır. Bağlantısı bu fıkrada tanımlanan şekilde olan üretim lisansı sahipleri ile TEİAŞ arasında mevcut anlaşmalardaki veriş ve çekişe ilişkin anlaşma güçlerinin toplamının altına düşmeyecek şekilde tek bağlantı ve sistem kullanım anlaşması imzalanır.” hükmü eklenmiştir.

Yönetmeliğin “Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları” başlıklı dağıtım sistemine bağlanmayı düzenleyen 12. maddenin 3. fıkrasına tüketim tesislerine ilişkin bağlantı anlaşmasının yapı ruhsatına dayalı olarak yapılmasının yanında bağlantı talebine konu yerin yapı denetime tabi olması koşulu da eklenmiş ve bu durumda, dağıtım şirketinin, bağlantı anlaşmasının özel hükümlerinde yer vermek koşuluyla kullanıcıdan yapının inşa aşamasını/aşamalarını tevsik eden belgenin sunulmasını da isteyeceğini düzenleme altına almıştır. Maddenin 7. fıkrasında ise; dağıtım şebekesi ve/veya bağlantı hattı için dağıtım şirketi tarafından bağlantının yapılabileceği beş yıldan uzun olmayan bir süre belirleneceği, Üretim lisansında yer alan tesis tamamlama tarihinin beş yıldan uzun olduğu durumlarda bu süre için tesis tamamlama tarihinin esas alınacağı düzenlenmiştir. Dağıtım şirketi tarafından verilen sürenin uzun bulunması halinde ise; bağlantı için gerekli bağlantı hatlarının bağlantı bedeli ödenmeksizin kullanıcılar tarafından tesis edilebilme imkanı vardır. , Bağlantı için bağlantı hattının yanında dağıtım şebekesi gerekmesi durumunda ise dağıtım şebekesi kapsamında bulunan elektrik tesislerinin 21 inci madde kapsamındaki kullanıcılar tarafından tesis edilebileceği düzenlenmiştir

Ayrıca ilgili maddeye iki yeni fıkra eklenmiştir. Eklenen 11. fıkra uyarınca, Kuruldan devir onayı alınmak suretiyle üretim lisansı başvurusu yapmış olan tüzel kişilerle devir onayının alınmasını takiben bağlantı anlaşması imzalanabileceği düzenlenmiştir. Ancak düzenlemeden “devir onayı” ifadesinden ne anlaşılması gerektiği açıkça çıkarılamamaktadır. Kanun ve Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği (“EPLY”) değişikliği uyarınca üretim şirketlerince yapılan pay devirlerinde artık EPDK Kurul onayı aranmadığından bahsi geçen “devir onayı” ifadesinin EPLY m.5/1’te düzenlenen “lisans devri” olduğu düşünülmektedir. 12. fıkra uyarınca da TEİAŞ trafo merkezlerine dağıtım sistemi üzerinden bağlanmak veya yönlendirilmek suretiyle sistem bağlantısı uygun görülen lisanslı üretim tesisleri için, ilgili dağıtım şirketi veya dağıtım lisansı sahibi organize sanayi bölgesi tarafından bağlantı anlaşması imzalanmasını müteakip en geç onbeş gün içinde söz konusu anlaşmanın imzalandığının TEİAŞ’a bildirileceği düzenlenmiştir.

D) Anlaşma Gücü Hakkındaki Değişiklikler

Yönetmelikte anlaşma gücü iletim ve dağıtım sistemlerinde ayrı ayrı düzenlenmiştir. İletim sistemi bölümünde düzenlenen “Anlaşma Gücü” başlıklı 7. maddesinin 3. fıkrasında yapılan değişiklik ile kullanıcının, TEİAŞ tarafından verilen talimatlarla anlaşma gücünü aşması durumunda TEİAŞ tarafından talimat verilen zaman dilimlerindeki aşımların güç aşımı olarak değerlendirilmeyeceği düzenlenmiştir. 8. fıkrada ise; TEİAŞ tarafından yeni bir trafo merkezi tesis edilerek kullanıcının mevcut anlaşmalarındaki gücünün bir kısmının yeni trafo merkezine aktarılması halinde, trafo merkezlerinin anlaşma güçleri toplamının mevcut anlaşmalardaki gücün altına düşmemesi kaydıyla, mevcut anlaşmalarda yer alan anlaşma gücünün talep tarihinden itibaren iki ay geçtikten sonra geçerli olmak üzere düşürülmesine izin verileceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte 10. Madde şu kapsamda değiştirilmiştir: ; Sekizinci fıkra kapsamında inşa edilen trafo merkezlerinin geçici kabulünü takiben bir ay içerisinde, yeni trafo merkezi talebine esas güç üzerinden sistem kullanım anlaşmasının TEİAŞ tarafından hazırlanarak imzalanmak üzere ilgili elektrik dağıtım şirketi ve/veya dağıtım lisansı sahibi organize sanayi bölgesine gönderileceği ve ilgili dağıtım şirketi ve/veya organize sanayi bölgesinin, TEİAŞ’ın bildirimini müteakip en geç dokuz ay içerisinde sistem kullanım anlaşmasını imzalamakla ve talebe esas trafo merkezine yük aktarımı yapmakla yükümlü olduğu düzenlenmiştir.

· Yönetmeliğin dağıtım sistemi bölümünde düzenlenen “Anlaşma gücü” başlıklı 14. maddesinin 6. fıkrasında yapılan değişiklik ile, tüketicinin anlaşma gücünü artırmak veya azaltmak üzere bağlantı anlaşmasında değişiklik yapılması talebinin dağıtım şirketi tarafından incelenip inceleme sonuçları ile uygulamaya esas cevabın, bundan böyle artırma veya azaltma talebi ayrımı yapılmaksızın, onbeş iş günü içerisinde kullanıcıya elektronik olarak bildirileceği düzenlenmiştir.

E) Diğer Hususlara İlişkin Değişiklikler

Yönetmeliğin “İletim sisteminden ayrılma” başlıklı 9. maddesinin 2. fıkrasında, TEİAŞ ile kullanıcının farklı bir süre için mutabık kalmadıkları takdirde, sistemle bağlantının fiziki olarak kesilmesini takip eden altı ay içerisinde birbirlerinin arazisinde bulunan varlıklarını kaldıracağı hükmü yer almaktadır. Yapılan değişiklik ile bu hükme, TEİAŞ ile kullanıcının mutabık kalmaları durumunda bu sürenin iki yıla kadar uzatılabileceği hususu eklenmiştir.