ELEKTRİK BORCU BULUNAN ÇİFTÇİLERE TARIMSAL DESTEKLEME ÖDEMELERİNİN YAPILMA ŞARTLARI
“2014 Yılında Tarımsal Sulamaya İlişkin Elektrik Borcu Bulunan Çiftçilere Bu Borçları Ödeninceye Kadar Destekleme Ödemesi Yapılmamasına İlişkin” 04.03.2014 tarih ve 2014/6052 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Bakanlık) tarafından 2014/9 Nolu Tebliğ, 09.03.2014 tarih ve 28936 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan tebliğ uyarınca elektrik dağıtım şirketi ve/veya elektrik perakende satış şirketinin (Şirket), kendi kayıtları ile çiftçi kayıt sistemini eşleştirerek alacaklı olduğu çiftçilere ilişkin bilgiler ile alacak miktarını, destekleme ödemesinin yapılacağı TC. Ziraat Bankası AŞ’ye (Banka) bildireceğini, bankanın bu kişilere hak edişlerini ödemeyeceği, ödemenin yapılabilmesi için kişinin ödemeye ilişkin müracaatından önceki son bir ay içerisinde Şirket tarafından tanzim ve tasdik edilmiş borcu olmadığını gösteren bir belgeyi ibraz etmesi gerektiği (md. 4) ya da borcu bulunan kişinin yazılı müracaatı halinde hak ettiği destekleme tutarından, Bankaya bildirilen borç miktarına kadar olan kısmının Şirketin hesabına aktarılabileceği (md. 5.3), çiftçinin Şirket tarafından belirlenen borca itirazının olması durumunda Şirkete başvuruda bulunması gerektiği ve başvuru üzerine de Şirketin 7 gün içerisinde itirazı karara bağlanması, buna rağmen taraflar arasında borç miktarı konusunda bir uyuşmazlık olursa özel hukuk hükümlerine başvurması gerektiği (md. 4.4) düzenlemiştir. Anılan tebliğ uyarınca elektrik borcu bulunan gerçek veya tüzel kişi çiftçinin söz konusu borcu ödeyinceye kadar tarımsal desteklemeye ilişkin verilen hak edişinin kendisine ödeme yapılmamasının öngörüldüğü ve çiftçinin Şirkete olan borcunun belirlenmesinde yetkinin Şirkete ait olduğunun düzenlendiği görülmektedir.
2014/9 Nolu Tebliğ’de değişiklik yapılmasına ilişkin 2014/42 Nolu Tebliğ, 29.08.2014 tarih ve 2014/6732 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda hazırlanarak 30.08.2014 tarih ve 29104 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan tebliğ uyarınca 2014/9 Nolu Tebliğ’in 4. Maddesine 5. Fıkra eklenmiş ve Şirkete borcu bulunan çiftçilerin borçlarını 15.09.2014 tarihine kadar ödenmemesi veya bu tarihe kadar Şirket tarafından tanzim ve tasdik edilmiş borcu olmadığını gösteren bir belgeyi ibraz etmesi durumunda tarımsal sulamaya ilişkin hak edişinden borcunun mahsup edilmek suretiyle Şirket hesabına aktarılması konusunda Bankaya yetki verilmiştir.
2014/9 Nolu Tebliğ’i mülga eden 2015/23 Nolu Tebliğ, 08.05.2015 tarih ve 2015/7700 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda hazırlanarak 27.05.2015 tarih ve 29368 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan tebliğ uyarınca tarımsal sulamaya ilişkin elektrik borcu bulunan çiftçilere bu borçları ödeninceye kadar 2015 yılında destekleme ödemesi yapılmamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. 2015/23 Nolu Tebliğ’de düzenleme altına alınan hususların 2014/9 Nolu Tebliğ’de değişiklik yapılmasından önceki düzenleme ile paralel olduğu görülmektedir. Zira, bu Tebliğ uyarınca da; Şirket, kendi kayıtları ile çiftçi kayıt sistemini eşleştirerek alacaklı olduğu çiftçilere ilişkin bilgiler ile alacak miktarını, Bankaya bildirir (md. 4.1). Bankanın bu kişilere hak edişlerini ödemeyeceği, ödemenin yapılabilmesi için kişinin ödemeye ilişkin müracaatından önceki son bir ay içerisinde Şirket tarafından tanzim ve tasdik edilmiş borcu olmadığını gösteren bir belgeyi ibraz etmesi gerektiği (md. 4.3) veya borcu bulunan kişinin yazılı müracaatı ile hak edişinden öncelikle Şirkete olan borcunun ödeneceği (md. 5.3.), çiftçinin Şirkete olan borcunun belirlenmesinde yetkinin yine Şirkete ait olduğu, borç miktarı konusunda itiraz merciinin Şirket olduğu, bu hususta tarafların uzlaşamaması durumunda özel hukuk hükümlerinin uygulanacağı (md. 4.4) düzenlenmiştir.
25.04.2016 tarih ve 2016/8798 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda hazırlanan ve 24.05.2016 tarih ve 29721 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2016/23 Nolu Tebliğ’de de elektrik borcu bulunan çiftçilere bu borçları ödeninceye kadar 2016 yılında destekleme ödemesi yapılmamasına ilişkin usul ve esaslar belirlen olup, anılan Tebliğ’deki düzenlemeler de bir önceki yılın destek ödemelerinin nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemeler ile birebir aynıdır.
Elektrik borcu bulunan kişilerin tarımsal desteklemelere ilişkin hak edişlerinin 2017 yılında hangi koşullara bağlı olarak ödeneceğine ilişkin usul ve esasların 2017/14 Nolu Tebliğ ile düzenleme altına alındığı ve 22.02.2017 tarih ve 29987 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği görülmektedir. Anılan Tebliğ, bir önceki yıllarda aynı amaçla çıkarılan tebliğlerden farklı hükümler içermektedir. Zira daha önceki tebliğlerde herhangi bir bölge sınırlaması olmaksızın elektrik borcu olan kişilerin tarımsal destek ödemelerinin yapılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenirken, 2017/14 Nolu Tebliğ’de 31.12.2015 tarihli ve 29579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dağıtım Sistemindeki Kayıpların Azaltılmasına Dair Tedbirler Yönetmeliğinde belirtilen yüksek kayıplı elektrik dağıtım şirketleri kapsamına giren ve Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak illerinde 2016 yılında tarımsal amaçlı sulamada kullanılan elektrik nedeniyle borcu bulunan kişilere tarımsal destek ödemesi yapılmasının şartları belirlenmiştir (md.1). Bu bağlamda anılan tebliğdeki düzenlemelerin uygulama alanının; borcu olan çiftlerin faaliyette bulunduğu alan bakımından sınırlandırıldığı görülmektedir.
Her ne kadar geçmiş yıllardaki tebliğ hükümlerine paralel olarak, 2017/23 Nolu Tebliğ uyarınca da; Şirket, alacaklı olduğu çiftçilere ilişkin kimlik bilgileri ile alacak miktarını Bankaya bildirmekle yetkili olsa da (md.4.1) ; artık Banka, Şirket tarafından bilgileri verilen borçlu kişi ile Bakanlık tarafından tarımsal destekleme ödemesi almaya hak kazanan kişilerin bilgilerini karşılaştırmakla yükümlü tutulmuş ve bilgilerin eşleşmesi durumunda borçlu kişilere ödenecek olan destekleme bedeli üzerine Bankaca bloke konulacağı hüküm altına alınmıştır (md. 4.2).
Geçmiş yıllardaki tebliğ hükümlerine paralel olarak, 2017/23 Nolu Tebliğ uyarınca da; borç miktarı konusunda itiraz merciinin Şirket olduğu, tarafların miktar konusunda anlaşamaması durumunda, özel hukuk hükümlerinin uygulanacağı (md. 5.3) düzenlenmiş ise de; artık borç miktarının öncelikli olarak Şirket tarafından belirlenmesinin önüne geçilmiştir. Zira; 2017/23 Nolu Tebliğ uyarınca elektrik borcu bulunan kişiye tarımsal destekleme hak edişinin ödenebilmesi, Şirketin borcun ödendiğine ilişkin Bankaya bildirimde bulunması (md. 4.3) veya Tebliğin eki olan ve destekleme lehtarı çiftçi ile Şirket tarafından karşılıklı imzalanmak suretiyle tanzim edilen, çiftçinin borcuna karşılık meblağın Şirketin Banka nezdindeki hesabına aktarılmasına ilişkin talebini içeren bir muvafakatnameyi Bankaya ibraz etmesi şartına bağlanmıştır (md. 4.4). Söz konusu muvafakatnamenin bankaya ibrazı halinde; Banka, çiftçinin hak ettiği destekleme tutarından, Şirket tarafından Bankaya bildirilen borç miktarı kadar kısmı Şirket hesabına aktaracak ve kalan bir bakiye varsa bu miktarı çiftçiye ödeyecektir. Bu bağlamda, çiftçinin Şirkete olan elektrik borç miktarının belirlenmesinde hem Şirketin hem de çiftçinin iradesinin uyuşması esastır.
