I. GİRİŞ

Elektrik piyasası hukuku kamu hizmeti niteliği itibariyle özel ve idarenin gözetiminin daha fazla olduğu bir alandır. Bu kapsamda elektrik piyasasında faaliyet göstermek isteyen aktörler bazı istisnalar hariç olmak üzere her faaliyet ve her işletme için ayrı bir lisans almak zorundadır. Lisans işlemlerini düzenleyen “Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği” (Yönetmelik) ilk olarak 02.11.2013 tarihinde yürürlüğe girmiş, günümüze kadar toplam yirmi kez değişikliğe uğramıştır. İşbu bilgi notumuzda 09.05.2021 tarihli ve 31479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Piyasasında Lisans Yönetmeliği” ndeki d (Yönetmelik) değişiklikler detaylı bir şekilde incelenmeye çalışacaktır.

II. DEĞİŞİKLİKLERİN İNCELENMESİ

Yönetmelikte yapılan değişikliklerin geneli incelendiğinde yapılan değişikliklerin, en son yapılan anayasa değişikliği, Elektrik Piyasası Kanunu (EPK) değişikliği, mevzuata yeni girmiş olan elektrik depolama faaliyetleri ve lisanssız elektrik üretim yönetmeliğindeki değişiklikler ile uyumlu olduğu görülmektedir. Bu kapsamda tanımlar başlıklı 4. Maddenin 1. Fıkra s bendindeki “ilgili mevzuat” kapsamına “Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Cumhurbaşkanı kararı” eklenmiştir. Zaten fiilen mevzuat olarak görülen bu kararlar Yönetmeliğe eklenerek yasal bir zemine oturtulmuştur. Bunun dışında ilgili mevzuat kapsamında olan “lisans” kavramı “ilgili tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisanslar” olarak düzeltilerek açık bir anlatım tercih edilmiştir. Bunlara ek olarak tanımlar maddesine depolama faaliyetleri ile uyumlu olarak bbbb ve cccc bentleriyle “elektrik depolama tesisi” ve “Üretime bütünleşik elektrik depolama ünitesi” kavramları eklenmiştir. Bu kavramlar ve bu yönetmelikte düzenlenen depolama faaliyetlerine ilişkin diğer hususlar ELEKTRİK PİYASASINDA YENİ DÜZENLENEN BİR ALAN :“DEPOLAMA FAALİYETLERİ “ isimli bilgi notumuzda detaylı olarak anlatılmış olduğundan, iş bu bilgi notunun kapsamı dışındadır.

Lisans alma yükümlülüğünün istisnaları olduğunu giriş paragrafında belirtmiştik, bu kapsamdaki istisnalardan bir tanesi de lisanssız elektrik üretim faaliyetidir. Yönetmeliğin 7. maddesinde önlisans ile lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olan üretim tesisleri sıralanmıştır. Yönetmelikte maddeye g bendi eklenmek suretiyle “Bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi” de muafiyet kapsamına dahil edilmiştir.

02.12.2020 tarihinde 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda birtakım değişiklikler yapılmıştı. Bu değişikleri değerlendirdiğimiz 10.12.2020 tarihli bilgi notumuzda; “ EPK m.5/3’te yapılan değişiklik ile daha önceden tüm piyasa oyuncuları için halka açık şirketlerde yüzde beş, diğerlerinde yüzde on ve üzerindeki sermaye payı değişiklikleri ile kontrol değişikliği sonucunu doğuracak her türlü işlem Kurul iznine tabi tutulmuşken, yeni düzenleme ile yalnızca tarifesi düzenlemeye tabi olan tüzel kişiler (TEİAŞ, EÜAŞ, EPİAŞ, dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler ile görevli tedarik şirketleri) için kontrol ve halka açık şirketlerde yüzde beş, diğerlerinde yüzde on ve üzerindeki pay değişiklikleri Kurul iznine tabi tutulduğu şeklinde bir izlenim söz konusudur. Ancak, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin “Pay devirleri” başlıklı 57 maddesi halen yürüklüktedir ve anılan düzenleme uyarınca, önlisans sahibi tüzel kişinin lisans devri yasağı, m. 57.1’deki istinaslar haricinde halen yasak olup, lisans kapsamında piyasa faaliyeti sürdüren tüm tüzel kişilerin de sermayesinin yüzde on veya daha fazlasını temsil eden payların, halka açık şirketlerde ise yüzde beş veya daha fazlasını temsil eden payların, doğrudan veya dolaylı olarak bir gerçek veya tüzel kişi tarafından edinilmesi ile sermaye payı değişikliklerinden bağımsız olarak tüzel kişinin ortaklık yapısında kontrolün değişmesi sonucunu veren pay devirleri veya bu sonucu doğuran diğer işlemler halen Kurul iznine tabidir. Lisans Yönetmeliğinde yer alan bu düzenleme nedeniyle esasen tüm piyasa oyuncuları için kontrol ve belli bir oran üzerindeki pay değişikliklerin Kurul onayına tabi olmaya devam edeceği değerlendirmektedir. Nitekim, tesislerin mülkiyetinin veya kullanım hakkının değişmesi sonucunu doğuran iş ve işlemler bakımından ise EPK’nın eski düzenlenmesi aynen korunarak Kurul onayına tabi kılınmaya devam edilmiştir. şeklinde eleştiri getirmiştik. Yönetmelik m.10/2.c ile bu soruna çözüm getirilmiş ve “Tarifesi düzenlemeye tabi tüzel kişilerin lisanslarına tüzel kişilikte yüzde on ve üzerinde, halka açık şirketlerde yüzde beş ve üzerinde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan kişiler ve pay oranlarının lisansa derç edilmesi zorunlu tutulmuştur. Yine Yönetmelik m.57/2’de kurulun onayına tabi işlemler anlatılırken cümlenin başındaki “lisans sahibi tüzel kişi” kavramı “Tarifesi düzenlemeye tabi faaliyet yürüten lisans sahibi tüzel kişiler” olarak değiştirilerek kanun değişikliği ile uyumlu hale getirilmiştir. Bu duruma uygun olarak Yönetmelik m.24/11,ç sadece tüzel kişiler şeklinde iken, tarifesi düzenlemeye tabi tüzel kişilerin lisanslarında tüzel kişilikte doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek ve tüzel kişilere ait bilgilerin lisans tadili talepleri, ilgili ana hizmet birimi tarafından sonuçlandırılacağı şeklinde değiştirilmiştir. Tüm bu değişikliklere uygun olarak Yönetmelik’te 57. maddenin eski haline ilişkin olan tüm maddeler kaldırılmıştır. (örn: m.18/9,ç , m.18/11,ç ve m.24/16,ç )

Yönetmelik m. 57/1’de lisans alınıncaya kadar veraset ve iflas nedenleri dışında önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, paylarının devri veya payların devri sonucunu doğuracak iş ve işlemlerin yapılamayacağı ancak bazı durumlarda ve değişikliklerde (örn: Uluslararası antlaşmalar kapsamında kurulması öngörülen tesisler için önlisans verilen tüzel kişilere bu hükmün uygulanmaması) m.57/1 hükmünün uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Yönetmelik m. 57/1’e eklenen cümle ile pay devri yasağından istisna tutulan değişikliklerin, gerçekleştirildiği tarihten itibaren 6 (altı) ay içerisinde EPDK Başvuru Sistemi üzerinden EPDK’ye bildirilmesi zorunlu tutulmuştur.