I. Giriş

Disiplin kelimesinin kökeni Latince “Disciple” kelimesinden gelmektedir. Kelime anlamı olarak disiplin, “Kişilerin içinde yaşadıkları topluluğun genel düşünce ve davranışlarına uymalarını sağlamak amacıyla alınan önlemler bütünü” şeklinde tanımlanabilir. Sporun zamanla gelişmesi sonucunda disiplin kavramı sporun en önemli unsurlarından biri haline gelmiştir. Eskiden sportif faaliyetlerin amacı, katılımcıların beden ve ruh sağlıklarını geliştirmek iken sporun endüstrileşmesi sonucunda ortaya çıkan ekonomik gelir elde etme imkanı ve bu imkanın müsabakayı kazanarak elde edilmesi sonucu bu amaç, sportif faaliyetleri kazanmaya dönüşmüştür. Belirtilen dönüşüm neticesinde sporun ekonomik yönü ön plana çıkmış ve disiplin yaptırımları adaletin sağlanması için çok daha önemli bir hale gelmiştir.

Tüm sportif etkinliklerin amacına ulaşabilmesi için bu etkinliklerin belirli kurallar çerçevesinde sürdürülmesi gerekir. Sportif faaliyette aktör olan herkesin belirlenen kurallara uymalarının sağlanması gereklidir. Aksi takdirde müsabakalardan beklenen amacın gerçekleşmesi mümkün gözükmemektedir. Bu kurallara riayet etmeyenlere yaptırım uygulanmalıdır. Disiplin suçu, belirli durumdaki kişilerin bu durumu düzenleyen kurallara uymamasından kaynaklanan yatırımlardır.

Türk sporunda disiplinin sağlanması amacıyla 13 Temmuz 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 30830 sayılı Spor Disiplin Yönetmeliği (Yönetmelik) yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik kapsamında Türk spor disiplinin genel çerçevesi aşağıda açıklanacaktır.

II. Sporda Disiplinin Sağlanması

Sportif faaliyetler öncesinde, esnasında ve sonrasında disiplinin sağlanması bu faaliyetlerin devamı için çok önemli bir fonksiyona sahiptir. Sporda disiplinin sağlanması gayesiyle, yürürlüğe giren Yönetmeliğin amacı 4. maddede, “Merkez Spor Disiplin Kurulu ve il spor disiplin kurullarının oluşumu, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını, disiplin ihlalini oluşturan fiilleri, bunların cezalarını ve cezaların infazlarını belirlemektir.” şeklinde düzenlenmiştir.

Yönetmelik hükümlerine bakıldığında Disiplin Kurullarının önemli görevleri bulunduğu görülmektedir. Söz konusu kurulların başında Merkez Disiplin Kurulu yer almaktadır. Merkez Disiplin Kurulu’nun en önemli görevleri arasında, federasyonların başkan ve yönetim kurulu üyeleri ile bağımsız spor federasyonlarının disiplin ve denetim kurulu üyelerinin spor ahlakına ve disiplinine aykırı davranışlarının tespiti üzerine Bakan tarafından sevk edilmeleri üzerine bunlar hakkında karar vermek, bağlı federasyonlarca ve bunların izni ile yapılan spor müsabakası ve faaliyetlerde meydana gelen disiplin ihlalleri hakkında karar vermek, il spor disiplin kurullarının verdiği kararlara karşı yapılan itirazları incelemek ve kesin olarak karar vermek yer almaktadır.

Diğer bir kurul ise Merkez Spor Disiplin Kurulları’dır. Bu kurulların başlıca görevleri; il müdürlüklerince düzenlenen, izin verilen, bağlı federasyonlar tarafından il müdürlükleri ile koordineli bir şekilde düzenlenen spor müsabakaları ve faaliyetlerinde, bağımsız spor federasyonlarının il müdürlükleri ile birlikte il düzeyinde düzenledikleri spor müsabakaları ve faaliyetlerinde, Bakanlık tarafından Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim ve öğretim kurumları arasında düzenlenen yurt içi ve yurt dış spor müsabakaları ve faaliyetlerinde meydana gelen disiplin ihlalleri hakkında karar vermek şeklinde belirtilebilir.

Disiplin kurullarının görevlerinin yanı sıra yükümlülük ve güvenceleri de mevcuttur. Yönetmelikte, disiplin kurullarının kararlarında bağımsız olduğu ve üyeler, istifa etmedikçe veya çekilmiş sayılmadıkça, yerlerine yeni üyelerin görevlendirilemeyeceği belirtilmiştir. Ayrıca üyelerin belirli hallerde çekilme yükümlülüğü bulunmaktadır. Tarafsızlığından şüpheyi gerektiren önemli bir sebebin bulunması halinde ilgili üyenin dosyaya ilişkin olarak kuruldan derhal çekilmek zorunda olduğu belirtilmiştir. Son olarak Kurullar, disiplin yargılaması esnasında edinilen her türlü bilgiyi gizli tutmakla yükümlü tutulmuşlardır.

III. Spor Disiplin Cezaları

Disiplin cezaları, ilgili Yönetmeliğin 25. maddesinde öngörülmüştür. Bu cezalar ihlalin boyutuna ve mahiyetine göre çeşitlendirilmiştir. Belirtmek gerekir ki cezaların amaçları ve şiddeti birbirinden farklılık göstermektedir. Başlıca disiplin cezaları aşağıdaki şekildedir:

. İhtar, gerçekleştirilen disiplin ihlalinin esasının yazılı olarak hatırlatılmasıdır.

. Para cezası, kişi, kulüp veya takımların, belirli bir meblağı Bakanlık, ilgili il müdürlüğü veya bağlı federasyona ödemeye mahkûm edilmesidir. Sporcu, yönetici ve görevlilerine verilen para cezasından kulüpler müteselsilen sorumludur. İhlalde bulunanın, kulüple ilişkisinin sona ermesi, kulübün sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

. Ödüllerin iadesi, kulüp ya da kişilerin kazandıkları müsabaka derecesi, para, kupa, madalya ve benzeri menfaatleri iade etmeleridir.

. Müsabakadan men, sporcu ve müsabakada yer alabilen diğer kulüp veya takım görevlilerinin resmi müsabakalara katılmalarının engellenmesidir.

. Seyircisiz oynama, kulüp veya takımın resmî müsabakalarının seyircisiz olarak oynanmasına karar verilmesidir.